Referandum süresince başta kadınlar olmak üzere CHP il ve ilçe örgütü ellerinden gelenin azamisini gerçekleştirdi. MHP Bahçeli kliği dışındaki bütün muhalif kesimlerde aynı ölçülerde sandıklardan ”hayır”  çıkması için mücadele verdi. Demokratik kitle örgütleri, Baro ve kamu emekçi sendikaları sürece yüksek performans katkı sağlamaya çalıştı.

Şimdi sıra referandum sürecinde yaşananları ve sonuçları yorumlamaya geldi.

Bu sayıda CHP Kadın Kolları Başkanı Zuhal Toker Işın, CHP İl Yönetim Kurulu üyesi Remzi Kocaman, CHP 7 Haziran ve 1 Kasım genel seçimleri milletvekili adayı Burak Cop ve önceki dönem il başkanlarından Cahit Çıngı ile söyleşi gerçekleştirdik. Referandumu değerlendirdik.

Işın, Kocaman, Cop ve Çıngı’ya aşağıdaki soruları sorduk.

Şaibeli, meşruiyeti tartışmalı referandum sonuçları sonrası ülkemizde siyasal yaşam nasıl şekillenir?

Bolu'da % 62.3 - % 37.7 sonuçları var elimizde, bu sonuçları nasıl değerlendiriyorsunuz?

 Beklentileriniz, tahminleriniz ile gerçekleşen sonuçlar arasında bir fark oluştu mu?

 Bolu'da CHP örgütü seçimlerde nasıl çalıştı?

 Hayırcı MHP'liler ile demokratik kitle örgütleri ( ADD, BARO, Eğitim-Sen  ) arasında seçim propaganda süresince eşgüdüm sağlanabildi mi?

 Bolu'da bundan sonra siyaset nasıl şekillenir?

 Bolu'da seçimlerde şaibeli işlemler meydana geldi mi?

***

Zuhal Toker Işın:

Şaibeli, meşruiyeti tartışmalı referandum sonuçları sonrası ülkemizde siyasal yaşam nasıl şekillenir?

-Öncelikle şaibeli bir sonuç ne kadar saygın olabilir, kanun ve hukuk dışı bir karar ile alınmış bir sonuç vicdanları yaralar... Devlet gücü ve yapılan tüm dayatmalar ile bile kazanamadılar bu da tabanda bir moral bozukluğu yarattı... Aslında kazanan Hayır bunu hepimiz biliyoruz ve biz asla hakkımızı helal etmiyoruz ve kararı kabul etmiyoruz! Bu sonuç ile büyük güç kaybettikleri ortada devlet gücü bile yetmedi kazanmalarına... Karşılarına aldıkları güç isteklerini gerçekleştirmeleri için büyük engeldir. Bizler asla teslim olmayacağız daha çok mücadele edeceğiz yılmadan usanmadan inançla... Üç büyük kentin Hayır demesi onlar için büyük kayıptır... Ekonominin can damarı olan iller artık yeter dedi. Verilen sözleri gerçekleştirmeleri çok zor ekonomi çok sıkıntılı halk mutsuz, çocuklar mutsuz bir avuç yandaş dışında tüm ülke endişeli... Avrupa ile ilişkiler sıkıntılı Rusya ile yaratılan yalancı bahar bitti Amerika kendi çıkarları için bizi kullanmaya devam edecek etkin biçimde... Tüm bu olumsuzluklar içinde iken vaat edilen istikrar demokrasi güçlü Türkiye ,terörün son bulması çok mümkün görünmüyor . Başarılı olacaklarına inanmıyorum halkın son kez verdiği desteği değerlendirmeleri zor görünüyor. Merkez sağda bir toparlanma birleşme olması gerekiyor , güç birliği olması gerek çıkmazdan kurtulmak için Türkiye'nin de böyle bir oluşuma gereksinimi var çünkü sağ seçmen güven duymak zorunda. CHP ye gelince daha dinamik daha kararlı ne istediğini bilen halkın sesine kulak veren bir yönetim ile yol almak zorunda, gelecek günler yeni kararlar getirecek ve mücadeleye heyecan inanç katacak. Çünkü bu yapı örgütlerimizde mevcut,kullanmakta sıkıntılar olsa da...

Bolu'da % 62.3 - % 37.7 sonuçları var elimizde, bu sonuçları nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Bolu da oylarında yeterli olmasa da kayıp var ama yıllardır süregelen tutucu bir yapı da var bunu kabul edelim.

Beklentileriniz, tahminleriniz ile gerçekleşen sonuçlar arasında bir fark oluştu mu?

-Beklentim elbette Hayır çıkması yönünde idi genelde ama çok az bir farkla sonuç çıkacağını biliyordum hatta deyim yerinde ise bıçak sırtı olarak değerlendirdim çünkü maddeleri açıklamadılar ve mağdur edebiyatı yaptılar halkı yanıltılar darbeye sığındılar.

Bolu'da CHP örgütü seçimlerde nasıl çalıştı?

-CHP örgütünde en etkin çalışmayı kadınlar gerçekleştirdi sahaya ilk önce onlar indi olanaksızlıklar içinde her koşulda çalıştılar. Ben örgütümüzün daha da etkin bir çalışma yapmasını isterdim vekilimiz de etkin bir çalışma yaptı .

Hayırcı MHP'liler ile demokratik kitle örgütleri ( ADD, BARO, Eğitim-Sen  ) arasında seçim propaganda süresince eşgüdüm sağlanabildi mi?

-Muhalifler birbiri ile iletişim ve yardımlaşma içinde idi.

Bolu'da bundan sonra siyaset nasıl şekillenir?

-AKPnin gücünün azalacağını düşünüyorum CHP de toparlanmalı , MHP de muhalifler birleşerek güç dengesi yaratmalı.

Bolu'da seçimlerde şaibeli işlemler meydana geldi mi?

-Evet Bolu da da mühürsüz oy kullanımı oldu tutanak tutuldu...

***

Remzi Kocaman- İl Yönetim Kurulu üyesi

1- Devletin tüm gücünü yasaları, ortak değerleri hiçe sayarak kullanılması, söyledikleri sözler kabul edilemez. Tüm bunlara karşın, CHP'nin parti simgelerini bırakıp, Ülke ve Cumhuriyet adına başta Genel Başkanımız olmak üzere, tüm çalışanların gösterdiği tavır, söylem ve davranışlar her türlü farklılıkların üzerine çıkmıştır. Kazanımlarımız; çok farklı dünya görüşlerinin Cumhuriyet ve Ülke temelinde M. Kemal Atatürk'ün izinde yol göstericiliğinde ortak tavır göstermesidir. Bu yakınlaşmanın samimiyetin perçinleşmesi olmuştur.

2- Seçim akşamı Ülkemizi yönetenlerin YSK Başkanının alelacele yaptıkları açıklamalar çok dikkat çekici, önlem alıcı, anlam taşıyan ifadeler olarak değerlendirilmiştir. Hemen atılan adımlar, her an farklılık yaratacak görünümdedir. Hayır çalışmasına katkı verenlerin ortak tutumu titiz değerlendirip bu durum kalıcı, tutarlı, yönlendirici stratejiler geliştirilmelidir.

3- Bir gerçeklikle daha yüz yüzeyiz. Yapacağımız ayrıntılı bir değerlendirmeyle özeleştiri yaparak ortaya gerçekçi bir çalışma planı koyarak, bu planı özenle, titizlikle uygulayıp her aşamasını değerlendirerek kesintisiz çalışmaları sürdürmeliyiz.

4-HAYIR çıkmasını beklerdim. Ancak genel duruma bakıldığında kazanımlarımızın daha fazla olduğudur.

5-Bolu CHP Örgütü il-ilçe yönetim kurulları, il-ilçe kadın ve gençlik kolları il genel meclisi, belediyemizdeki meclis üyeleri ile milletvekilimiz tüm sıkıntılara karşın özverili zor bir çalışma örneği vermiştir.

Eşgüdüm danada iyi sağlanabilseydi enerjimizi daha sağlıklı kullanabilirdik. İl başkanımızın özel gayretleri (ciddi sağlık sorunları yaşamasına karşın) yapılan özverili çalışmaların maddi ve manevi moral kaynağı olmuştur.

6-HAYIR’I destekleyen siyasi parti, sivil toplum örgütleri ile çok uyumlu samimi bir çalışma gerçekleştirilmiştir. En önemli kazanımlardan biride bu olmuştur.

7-Referandum süresince gerçekleştirilen birliktelik çok anlamlıdır. iyi değerlendirilmeli, ortak tavır gösterebilmenin alt yapısı söylem birliği özenle desteklenmeli, kalıcı hale getirilebilmelidir.

8-Merkez ilçede meydana gelen (mühürsüz oy kullanımı) yasal takibi yapılmaktadır. Bir takım ufak tefek sıkıntılar yaşansa da genel olarak sakin bir ortam yaşanmıştır.

***

Burak Cop/Akademisyen,CHP milletvekili adayı

1 - 16 Nisan referandum sonuçlarını gazetemize değerlendirir misiniz?

Burak COP ; Şurada şu kadar hayır çıktı, burada bu kadar evet çıktı gibi analizlerin pek bir hükmü yok. Çünkü Türkiye’de 1950’den beri kurumsallaşmış olan “serbest ve adil seçim” ilkesi hiç olmadığı kadar ayaklar altına alındı. Daha önce de bazı hileler, usulsüzlükler olurdu ama bunlar lokal vakalar olarak cereyan ederdi. Bu sefer işi en tepeden bağladılar, YSK’yı devreye soktular. Sahte pusula ve zarflarla referandumdan evet çıktığı ilan edildi. Ben bir yurttaş olarak bu gayrimeşru referandumu tanımıyorum. Referandum iptal edilmelidir. Milli irade ayaklar altına alınmıştır. 

2 - Şaibeli, meşruiyeti tartışmalı referandum sonuçları sonrası ülkemizde siyasal yaşam nasıl şekillenir?

Burak COP ; Bu anayasa ile memleket idare edilemez. Rejimi değiştireceksiniz, bunu mühürsüz pusula ve zarflarla ve de büyük sahtekârlıklarla gerçekleştireceksiniz, onca hileye rağmen de Türkiye’nin en büyük 5 ilinin 4’ünden hayır çıkacak. Türkiye’de sağın hiçbir zaman benimsemediği 1961 Anayasasına dahi yüzde 60’tan fazla evet oyu çıkmıştı. Şimdi Türkiye gibi karmaşık bir toplumda, ekonominin can damarı metropollerin güçlü bir şekilde hayır dediği ve gayrimeşru bir referandum sonucu yürürlüğe sokulan, yalnızca İç Anadolu ve Karadeniz sosyolojisine dayanan bir anayasa ile ülke yönetilemez. İstikrarsızlıktan ve toplumsal huzursuzluktan başımızı alamayız. Sandıktan çıkan sonuç Hayır. Bunun da herkes farkında. Kimse kimseyi kandırmasın.

3 - Bolu'da %62.3 - %37.7 sonuçları var elimizde, bu sonuçları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Burak COP ; Türkiye’de 81 ilin 16’sinde referandumdaki evet oyları 1 Kasım’daki AKP oylarının oransal olarak gerisinde. Bakın MHP oylarından bahsetmiyorum bile, 16 ilde evet oyları AKP’nin son seçimdeki oyuna bile erişemedi. Bu 16 il arasında Bolu da var. İlimizde evet oyları, son seçimdeki AKP oyunun yarım puan gerisinde kaldı. Bu bağlamda AKP’nin en çok kan kaybettiği iller sıralandığında, Bolu 7’nci sırada yer alıyor. İktidar partisinin Bolu’da uğradığı kayıp, 7 Haziran seçimlerindeki kaybını anımsatıyor. MHP ve BBP tabanının büyük kısmının partilerinin yönetimini dinlememesinin yanı sıra, AKP seçmeninin de kayda değer bir bölümünün Hayır dediği anlaşılıyor. 

4 - Beklentileriniz, tahminleriniz ile gerçekleşen sonuçlar arasında bir fark oluştu mu?

Burak COP ; Merkezin merkezinde, yani belediye sınırları içinde Hayır oyları evet’i geçti. Merkeze bağlı köylerin çoğundan evet gelmesi nedeniyle ise Hayır’lar yüzde 45’te kaldı. Kırsaldan gelen oylar sayesinde Kıbrıscık ve Mengen ilçelerinde de evet önde bitirdi. Hâlbuki bu iki ilçemizin merkezine ek olarak Mudurnu merkezde de Hayır oyları epey yüksekti. Köy oylarındaki bu eğilim ise Bolu’ya has değil. Ipsos’un CNNTürk için yaptığı araştırmaya göre yurt genelinde kırsaldan yüzde 62 evet geldi. Fakat biliyorsunuz her geçen sene Türkiye’de kent nüfus oranı artmaktadır. Ülkemizde il ve ilçe merkezlerinde Hayır oyları yüzde 51 olup ilk kez oy veren gençlerin de yüzde 58’i Hayır demiştir. Buradan AKP için geleceğin hiç de parlak olmadığını anlayabiliyoruz.  

5 - Bolu'da CHP örgütü seçimlerde nasıl çalıştı?

Burak COP ; Kadınlarımız aslanlar gibi çalıştı. Az önce bahsettiğim, Bolu’nun AKP’nin en büyük oy erozyonuna uğradığı 7’nci il olmasında CHP örgütünün emekçi kadınlarının çalışmalarının katkısı büyüktür. İl Kadın Kolu Başkanı Zuhal Toker Işın’ın şahsında CHP’nin tüm kadın üyelerini tebrik ediyorum. Zuhal Hanım’ın yanı sıra Merkez İlçe Başkanı İlkay Gürkan ve Merkez İlçe Kadın Kolu Başkanı Güldane Şahin’i de kutluyorum. Bolu’nun kenar mahalleleri ve köylerinde çok çalıştılar. Kadın seçmenle bire bir temas kurdular, vakit ayırdılar, dinlediler, konuştular. Emek ve zaman vermeden herhangi bir çalışmadan kalıcı sonuç almak mümkün değildir. Uyguladıkları bire bir markaja dayalı çalışma, hiç şüphe yok ki tokalaşmaya göre daha verimli olmuştur.

6 - Hayırcı MHP'liler ile demokratik kitle örgütleri (ADD, Baro, Eğitim-Sen) arasında seçim propaganda süresince eşgüdüm sağlanabildi mi?

Burak COP ; Hiç şüphe yok ki Hayır çalışması yürüten parti, grup ve bireylerin birbirlerinden farklı öncelik ve hassasiyetleri vardı. Evet’in hakiki gerekçesi tekti, herkesin Hayır’ı ise kendine olmuştur. Bahsettiğiniz tarzda bir eşgüdüm zorunlu değildi, mühim olan farklı Hayır kampanyalarının birbirlerini sabote etmemesiydi. Bu başarılmıştır. Cumhuriyet ve demokrasi için adı konulmamış bir ortaklaşma, üzerinde konuşulmadan, “kendiliğinden” ortaya çıkmıştır. Kaldı ki birkaç sene öncesine kadar düşünülemeyecek olan yan yana gelişler de yaşanmıştır.

7 - Bolu'da bundan sonra siyaset nasıl şekillenir?

Burak COP ; Bolu’da veya herhangi başka bir yerde bundan sonra siyasetin nasıl şekilleneceğini konuşmamızın bir anlam ifade etmesi için, serbest ve adil seçim ortamının varlığından emin olabilmemiz gerekir. Futbolda “gerekirse hakemi de yeneceksin” derler. Güzel laftır, ancak bunun siyasette futboldaki kadar kolay olmadığını belirtmek gerekiyor. Siyaset mevzubahis olduğunda “hırsıza kilit dayanmaz” deyişi daha bir geçerli oluyor. Yurttaşların demokrasiye inancının ve güveninin sarsılmasının ise er ya da geç AKP’ye de zararı olacaktır. Türkiye’nin kaderine hükmeden bir avuç kişi sadece muhalefete değil, iktidar partisine de kötülük ediyor.

8 - Bolu'da seçimlerde şaibeli işlemler meydana geldi mi?

Burak COP ; Canip Baysal Anadolu Lisesi’nde bazı sandıklarda mühürsüz zarf ve pusulalar görüldü ancak Bolu’da Doğu ve Güneydoğu illerindeki kadar kritik hileler yapıldığını zannetmiyorum. En büyük hileler o bölgede devreye sokuldu. Viranşehir’de 60 sandıktan 13 bin adet Evet, sadece 58 adet Hayır oyu çıktı. Tutanak imzaları da aynı elden çıkmış. Datça’da bulunan 200 inşaat işçisi yerine başka birileri memleketleri Urfa’da oy kullanmış. Muş’ta kapısında silahla poz verilen sandıklardan blok Evet oyları çıkmış. Bunlar gibi daha pek çok olay var. Mühürsüz zarf ve pusulaların çoğunun bölge illerinde kullanılmış olması zaten yeterince açıklayıcı.

***

Cahit Çıngı CHP önceki dönem il başkanı

1) Orantısız, baskının çok yoğun olduğu bir halk oylaması yaşandı. Özellikle kırsal kesimdeki yurttaşlarımıza muhtarlara, yaşlılara, tehdit boyutuna varan baskı uygulandı. Her şeye rağmen sonuçlar ortada.

2) Bir kere açıklana sonuçlar son derece tartışmalı, Y.S.K iktidarın bir organı gibi davranıyor. Bir referandum da iki farklı uygulama var ( yurtiçi, yurtdışı) seçim kanunu yok sayılıyor. Doğuda olmayan seçmene bile oy kullandırılmış.

3) Bolu genelinde de Türkiye genelinde de evet bloğunda ciddi bir kayıp görülüyor. MHP tabanında inisiyatifini tümüyle kaybetti. AKP tabanında erozyon başladı Merkez ilçede ise %55 %45 bir evet üstünlüğü var ki bu gelecek için son derece umut verici.

4) Tahminim ve beklentim Hayırın kazanacağı yönündeydi. Ben sandığa giren Hayırın kazandığını düşünüyorum ama manipülasyonlarla sandıktan Evet çıktığı iddia ediliyor. Demokrasi tarihimize kara bir leke olarak geçecek bir referandum yaşandı, uzun yıllar sonrada bu konuşulacak.

5) Bolu da İl ve İlçe arasında yargıya kadar taşınan bir sorun olduğunu tüm kamuoyu biliyor. Referandum sürecinde her birim bölüm (İl, İlçe, Kadın kolları, Milletvekili) kendi çalışmasını yaptı.

6) Tümüyle bir eşgüdümden söz edilemez. Zaten böyle bir eşgüdüm doğruda olmazdı, çünkü MHP tabanına ayrı, Kesk, Eğitimsen, TTB, TMMOB tabanına ayrı çalışmalar yapılması doğruydu. Bunlarında her bir grup açısından önemli oranda gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

7) Ben halk oylaması öncesi arkadaşlarımızla olan sohbetlerde sonuç ne olursa olsun tüm Türkiye siyasetinde kartların yeniden dağıtılacağını söylemiştim. Yine aynı fikirdeyim Bolu dada herkes hem siyasal hem bireysel kendisini yeniden değerlendirecektir. Ben geleceğe umutla bakıyorum.

 8) Tüm Türkiye de varsa Bolu’da da olmuştur. Canip Baysal İlköğretim okulundaki mühürsüz oylar kamuoyuna yansıdı bazı sandıklarda benim duyduğum sorunlar var. Sonuç ne şekilde ilan edilirse edilsin Laik Demokratik Bağımsız bir Türkiye Cumhuriyetinden yana olanlar kazanmışlardır.

Bunun sonuçları doğru tahlil edilerek geliştirilmelidir.