Fotoğraf: 1920 Haziran, Bolu Hükümet Konağı önünde;  Kurmay Binbaşı Mehmet Nazım Bey Kumandasındaki IV. Mürettep Fırka zabit ve neferleriyle Bolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yöneticileri ve Bolulu Kuvayı Milliye taraftarları.

Ön sırada ortada; IV. Mürettep Fırka Kumandanı ve Bolu Mutasarrıf Vekili Kurmay Binbaşı Mehmet Nazım Bey (Şehit Miralay Mehmet Nazım Bey),

Ortada ikinci sıra; Bolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kurucu Başkanı Dr. Mehmet Fuat (Umay) Bey, Binbaşı Şevki Bey, Yaver İhsan (İdikut) Bey, Askerlik Şubesi Reisi Yümnü(Yümnüoğlu) Bey,

Ortada arka sırada; Kuvayı Milliye yanlısı aydın din adamlarından Bolu Müftüsü Ahmet Recai (Danışman) Efendi, Bolu Kadısı Geredeli Allame Mehmet Sıtkı Efendi, Nakibü’l eşraf KaramanizadeHoca Süreyya Efendi, Büyük Cami İmamı Hafız Arif Efendi,

Arka sırada; Bolu Belediye Reisi Hafız Hakkı (Gülez) Efendi, İcra Memuru Hakkı (Hitit) Efendi, Dava Vekili Vehbi (Güdül) Efendi,  vd. Kuvayı Milliye yanlısı sivil ve askerler. 

Ön sıranın sağında; Bolu Belediye Bandosu (Hoca Süreyya Efendi’nin Bolu Belediye Başkanlığı döneminde kurulan ve IV. Mürettep Tümen’e hediye edilerek önce Ankara’ya daha sonra da Batı Cephesi’ne gönderilen Bolu Belediye Bandosu).

YAKIN DÖNEM TARİHİMİZLE İLGİLİ YENİ BİR ÇALIŞMA

“ŞEHİT MİRALAY NAZIM BEY (VATANIN BAĞIMSIZLIĞINA ADANMIŞ BİR YAŞAM)” BAŞLIKLI KİTAP YAYINLANDI

Milli Mücadele yıllarında, Bolu-Düzce ve çevresinin, “Kuvayı İnzibatiye-Hilafet İsyancıları”ndan kurtarılmasına ve düzenli “Milli Ordu”nun ilk örneklerinden birisi olan “IV. Mürettep Fırka”nın Bolu’da kurulmasına öncülük eden“Şehit Miralay Nazım Bey” in (1886-1921),yaşamını ve mücadelesini ele alan “biyografik tarih çalışması”, Medya 14 gazetemizin köşe yazarlarından, emekli eğitimci Mehmet Tunçkol tarafından yayınlandı.

Miralay Nazım Bey’in, Eskişehir-Kütahya Muharebelerinde, Yumruçal sırtlarında şehit düşmesinin “100. Yılı” nda yayınlanan “Şehit Miralay Nazım Bey –Vatanın Bağımsızlığına Adanmış Bir Yaşam-“ adlı kitap, yakın tarihimizin mücadelelerle dolu dönemlerine ve Nazım Bey’in yaşamına dair önemli olaylara ışık tutuyor.  

“Vatanından Başka Sevgili Bilmeyen Efsane Kumandan” olarak tanımlanan,“Bize Bu Toprakları Bağışlayan”,“Borçlu Olduğumuz İdealist Yurtsever Subaylar Kuşağı” nın örnek ismi Şehit Miralay Nazım Bey’in, vatanın bağımsızlığına adanmış yaşamında; 1910-1914 Yemen Savaşları, 1911-1912 Trablusgarp Savaşı, I. Dünya Savaşı’nda; 1915 Çanakkale Cephesi, 1916-1917 Makedonya, Galiçya, Romanya Cepheleri, 1918 Azerbaycan’ın kurtuluşunda Kafkas İslam Ordusu Kurmay Başkanı ve Bakü Valisi olarak görev yaptığı dönem, Milli Mücadele yıllarında; Beyşehir VII. Süvari Alay Komutanı, Aydın Köşk Cephesi 3. Milli Tümen Komutanı, Bolu ve çevresinde IV. Mürettep Tümen Komutanı ve Bolu Mutasarrıfı olarak görev yaptığı dönem, Batı Cephesi Savaşlarında; I. İnönü ve II. İnönü Muharebeleri, Dumlupınar Muharebesi, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri sırasındaki mücadeleleri ele alınıyor. Belgesel nitelikteki fotoğraflarında yer aldığı kitap, yakın dönem tarihimizle ilgili birçok konuda aydınlatıcı bilgiler içeriyor.

ŞEHİT MİRALAY MEHMET NAZIM BEY (1886-1921)

  (VATANIN BAĞIMSIZLIĞINA ADANMIŞ BİR YAŞAM)

*Mehmet Nazım Bey; Kayseri’nin Güllükbaşı Mahallesi’nde 1886 yılında başlayan ve Eskişehir-KütahyaMuharebeleri’nde, Yumruçal sırtlarında 15 Temmuz 1921 tarihinde şehit olmasına kadar uzanan 35 yıllık kısa yaşamına büyük başarılar sığdırmış, “İdealist Yurtsever Subaylar Kuşağı” nın örnek bir ismidir.

*Mehmet Nazım Bey; 1910 yılının Ağustos ayında Harp Akademisi’nden üçüncülük derecesiyle mezun olur. Gönüllü olarak “Yemen Kuvayı Umumiyesi”nde görev alır. 1911-1912 yıllarında, gönüllü olarak “Trablusgarp Savaşı” na katılır. Binbaşı Enver Bey, Kolağası Mustafa Kemal (Atatürk) Bey, Ali Fethi (Okyar) Bey gibi gönüllülerle birlikte, yerli halkın yanında İtalyan işgalcilere karşı verilen mücadeleye katılır.

* I. Dünya Savaşı’nda, Çanakkale Cephesi’nde önce “16. Tümen Kurmay Başkanı” daha sonra da Yarbay Mustafa Kemal’in (Atatürk)komutanı olduğu “19. Tümen’in Kurmay Subayı” olarak görev yapar. 

* 1916 yılında, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın özel emriyle önce Almanya’ya gönderilir,  daha sonra da “Galiçya ve Romanya Cepheleri” nde görevlendirilir. 1916 yılının Eylül ayında, Müttefik Kuvvetlerin başarı sağlayamadıkları Makedonya Cephesi’ne, “Osmanlı Rumeli Müfrezesi (Takviyeli 177. Alay) Kumandanı” olarak gönderilir. Fransız birliklerine karşı önemli başarılar kazanır. Müttefik Almanya, Bulgaristan, Avusturya-Macaristan hükümetleri ve Osmanlı Hükümeti tarafından yirmiyi aşkın madalya ve nişanla taltif edilir. 1917 yılında, önce “Almanya Asya Kolu Kurmaylığı” nda daha sonra Romanya’da Mackensen Karargâhı’nda “Osmanlı İrtibat Subayı” olarak görevlendirilir. 1917 Aralık ayında, Romanya ile yapılan barış görüşmelerine Osmanlı Hükümeti’nin askeri temsilcisi olarak katılır.

* I. Dünya Savaşı’nın son yılında; Taşnak, Hınçak Ermenilerinin ve İngiliz, Rus, Gürcü birliklerinin işgali altına giren Azerbaycan topraklarının kurtarılması için oluşturulan, Nuri Paşa komutasındaki “Kafkas İslam Ordusu” nun “Kurmay Başkanı” olarak Azerbaycan’a gönderilir. Azerbaycan’ın bağımsızlığı ve Azerbaycan Milli Ordusu’nun kuruluşu için verdiği mücadele ile bölge halkının gönlünde taht kurar. “Azerbaycan’ın Sevgilisi Nazım Bey” olarak adlandırılır. Bakü’nün kurtarılması sonrasında, bir dönem “Bakü Valiliği” görevini yürütür.

* Kurmay Binbaşı Mehmet Nazım Bey’in, Milli Mücadele günlerinde -1920 yılında Konya-Beyşehir’de çektirdiği fotoğraf.

*Mondros Ateşkes Anlaşması’nı izleyen işgal günlerinde İstanbul’a dönen Nazım Bey; İngiliz istihbaratı ve Damat Ferit hafiyeleri tarafından arandığını, hakkında tutuklama kararı çıkartıldığını öğrenir. Anadolu’ya geçerek Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde yürütülen “Milli Mücadele” ye katılır. Antalya, Toroslar çevresindeki göçer aşiretlerin Fransız ve İtalyan işgalcilerine karşı örgütlenmesi ve Milli Mücadeleye kazanılmasında görev yapar. ”Beyşehir VII. Süvari Alay Komutanlığı” sırasında Hilafet İsyancıları ile mücadele eder.  “Aydın Köşk Cephesi 3. Milli Tümen Komutanlığı” sırasında Demirci Mehmet Efe ile birlikte Yunan işgalcilerine karşı savaşır.1920 yılının başında,  Mustafa Kemal Paşa’nın emri üzerine Düzce-Bolu çevresinde yayılan “İç Savaş-Hilafet İsyanları” nın bastırılmasında görevlendirilir. Mudurnu, Bolu ve Düzce’nin isyancılardan kurtarılmasında görev yapar.

*1920 yılında, çoğunluğunu; Bolu, Göynük, Mudurnu, Mengen, Seben, Gerede ve Düzceli gençlerin oluşturduğu, düzenli Milli Ordu’nun ilk örneklerinden birisi olan“IV. Mürettep Tümen” i; Bolu’da kurar. Bir dönem “Bolu Mutasarrıflığı” görevini yürütür. 1920 yılının Ekim ayı sonunda Ankara-Sarıkışla ’ya yerleşen IV. Mürettep Tümen, Ankara’nın ve TBMM’nin güvenliğini sağlar.

* IV. Mürettep Tümen Komutanı Nazım Bey, Batı Cephesi’nde; I. İnönü, II. İnönü, Dumlupınar, Eskişehir-Kütahya Muharebeleri’nin efsane komutanlarından birisi olarak büyük başarılara imza atar. II. İnönü Savaşı sırasında, Nazım Bey komutasındaki birliklerin Metris Tepe’yi ele geçirmesi ve savaşın kaderinin değişmesi üzerine, BaşkomutanMustafa Kemal Paşa’nın, Garp Cephesi Kumandanı İsmet (İnönü) Bey’e gönderdiği; “…Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz” telgrafı ile onurlandırılır ve “Yarbay” rütbesine yükseltilir.

*Nazım Bey, Eskişehir-Kütahya Muharebeleri sırasında,15 Temmuz 1921 tarihinde Yumruçal sırtlarında şehit düşer. 16 Temmuz 1921 tarihinde özel bir gündemle toplanan TBMM; Nazım Bey’e“Şehit Miralay” rütbesi vererek“İstiklal Madalyası” ile onurlandırılmasına ve“Ulusal Yas” ilan edilerek Meclis’in bir gün tatil edilmesine –oybirliği- ile karar verir.

* Nazım Bey’in naaşı; 30 Temmuz 1921 günü Ankara Hacı Bayram Veli Camisi yanındaki geçici kabristanına,daha sonra Cebeci Askeri Mezarlığı’na, 1988 yılında da Devlet Mezarlığı’ndaki ebedi istiratgahına defnedilir.